Złe dobrane sąsiedztwo roślin - skutki i zapobiegania

Złe sąsiedztwo roślin

Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy, iż przez złe sąsiedztwo roślin ułatwiamy rozwój chorobom i szkodnikom. Chodzi tu o choroby i szkodniki, które w swoim cyklu życiowym potrzebują dwóch żywicieli. Z chorób mogą być to rozmaite rdze, jak np. rdza wejmutkowo-porzeczkowa (atakuje krzewy porzeczek i sosny pięcioigielne) czy rdza gruszy (atakuje grusze i jałowce sabińskie). Ze szkodników dwóch żywicieli potrzebują liczne gatunki mszyc, takie jak ochojnik świerkowo-modrzewiowy (atakuje modrzewie i świerki), czy bawełnica topolowo-marchwiana (jak nietrudno się domyślić - atakuje topole i marchew).

To oczywiście tylko przykłady chorób i szkodników roślin, które do swojego rozwoju wykorzystują złe sąsiedztwo roślin. Aby skutecznie z nimi walczyć należy zaniechać uprawy par roślin, które sprzyjają rozwojowi danej choroby czy danego szkodnika. Oto więcej przykładów na złe sąsiedztwo roślin, oraz szczegóły dotyczące objawów i metod zwalczania chorób i szkodników atakujących te pary.

Złe sąsiedztwo roślin - rdza

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa
Objawy: Na liściach porzeczek (najczęściej porzeczki czarnej) od czerwca pojawiają się żółte przebarwienia, z czasem przechodzące w brunatne plamy. Na spodniej stronie liści widać żółtobrązowe lub czarne skupiska zarodników grzyba.

Widoczne na liściach żółte przebarwienia, z czasem przybierające postać brunatnych plam mogą świadczyć o porażeniu krzewu rdzą wejmutkowo-porzeczkową. Zdjęcie pokazuje żółtobrązowe skupienia zarodników grzyba na spodniej stronie liścia porzeczki czarnej. Na pędach sosen porażonych rdzą wejmutkowo-porzeczkową widać pomarańczowożółte, pęcherzykowate skupienia zarodników grzyba. Unikajmy uprawy sosen 5-igielnych w towarzystwie porzeczek. Jaskrawoczerwone plamy na liściach gruszy swiadczą o porażeniu rdzą gruszy. Rozwojowi choroby sprzyja towarzystwo jałowców sabińskich. Wiosną z pomarańczowych skupisk widocznych na pędach jałowca, zarodniki grzyba Gymnosporangium sabinae, powodującego rdzę gruszy, uwalniają się i infekują rozwijające się w tym okresie liście gruszek. Na spodniej części liści grusz zarażonych rdzą pojawiają się narośla, będące skupiskami zarodników grzyba. Uwalniające się stąd zarodniki będą jesienią infekować jałowce sabińskie.

Z kolei na pędach sosen pięcioigielnych (najczęściej na sośnie wejmutce, ale także na sośnie ościstej, himalajskiej, drobnokwiatowej i limbie) formują się wrzecionowate zgrubienia długości kilkunastu centymetrów. W miejscach tych, na przełomie wiosny i lata, powstają mniejsze lub większe żółtopomarańczowe, pęcherzykowate skupienia zarodników. Choroba jest szczególnie groźna, jeśli zaatakuje pęd główny, gdyż zwykle rozszerzająca się nekroza prowadzi do obumierania całej sosny.
Jak dochodzi do zakażenia: Ze zgrubień na pędach sosen wydostają się zarodniki grzyba. Przenoszone przez wiatr dokonują zakażenia porzeczek. Z kolei tworzące się na porzeczce zarodniki dokonują zakażenia igieł sosny, po czym grzybnia przerasta do jej pędów.
Metody zwalczania: Przede wszystkim nie uprawiajmy sosen pięcioigielnych w sąsiedztwie porzeczek. U sosen wycinamy porażone pędy. Jeśli objawy wystąpią na pędzie głównym, chore miejsce należy wyciąć ostrym nożem aż do białej, zdrowej tkanki drewna, a ranę posmarować białą farbą emulsyjną


Rdza gruszy
Objawy: Wiosną, od kwietnia do maja, na gałązkach jałowca tworzą się żółtopomarańczowe skupiska zarodników. Mają one początkowo kształt poduszeczek, później powiększają się do formy stożków. Kora w obrębie powiększających się zgrubień pęka, a część pędu znajdująca się powyżej narośli żółknie, brązowieje i obumiera. Na liściach grusz pojawiają się jaskrawoczerwone plamy. W tych miejscach liście grubieją i sztywnieją. Na wierzchniej stronie przebarwień widoczne są czarne wzniesienia. W okresie letnim na dolnej stronie liści formują się żółte skupienia zarodników grzyba.
Jak dochodzi do zakażenia: Wiosną z pomarańczowych skupisk widocznych na pędach jałowca, zarodniki grzyba Gymnosporangium sabinae uwalniają się i infekują rozwijające się w tym okresie liście gruszy. Inny gatunek tego grzyba - Gymnosporangium confusum - w podobny sposób atakuje głogi. Da zakażeń jałowców sabińskich dochodzi jesienią. Rdza gruszy to chyba jedna z najbardziej znanych chorób roślin, wykorzystujących w swym cyklu rozwojowym złe sąsiedztwo roślin.
Metody zwalczania: Należy unikać uprawiania jałowców sabińskich w pobliżu sadów z gruszami. Uniknięcie takiego towarzystwa jednak nie rozwiązuje problemu do końca, gdyż grzyb przenoszony z wiatrem może infekować sady gruszowe w odległości nawet kilku kilometrów.
Po zauważeniu objawów na jałowcach, trzeba je niestety usunąć i spalić. Do niedawna polecano wprawdzie opryski zarażonych rdzą jałowców. Jednak od momentu zakażenia do ukazania się objawów mijają 3 lata. I wówczas, gdy objawy są widoczne, jałowców nie da się już uratować.

Objawy: Od wczesnej wiosny na liściach porzeczki i agrestu pojawiają się żółte, lekko wypukłe plamy. W miejscu plam na dolnej stronie blaszki liściowej rozwijają się żółto-pomarańczowe narośla. Podobne objawy występują na zielnych pędach, ogonkach liściowych, szypułkach kwiatowych i owocach. Porażone owoce zwykle opadają.
Jak dochodzi do zakażenia: Na porzeczkach i agreście rozwija się stadium ognikowe. Dalsze stadia rozwojowe rdzy agrestu występują na turzycach. Wystąpieniu choroby sprzyja obecność podmokłych łąk i nieużytków w pobliżu upraw porzeczek i agrestu. Rosnące na łąkach turzyce umożliwiają przejście pełnego cyklu rozwojowego rdzy. Czynnikiem sprzyjającym masowym infekcjom turzyc i dobremu rozwojowi zarodników zimujących jest długa i ciepła jesień. Po przezimowaniu grzyb infekuje agrest i porzeczki.
Metody zwalczania: Jeżeli w minionych latach choroba występowała na porzeczkach i agreście, oraz wystąpiły warunki sprzyjające infekcji turzyc i rozwojowi zarodników zimujących, należy wykonać oprysk zapobiegawczy przed kwitnieniem agrestu i porzeczki. Możemy wykorzystać preparat Dithane Neo Tec 75 WG. Choroba jednak nie pojawia się zbyt często.

Złe sąsiedztwo roślin - mszyce

Wyrośla na gałęzi świerka, będące efektem bytowania ochojnika świerkowo-modrzewiowego.

Ochojnik świerkowo-modrzewiowy
Objawy: Na modrzewiu od wiosny można zaobserwować larwy mszyc. Powodują one odbarwienia młodych igieł. Po przybliżeniu szkła powiększającego na igłach można zauważyć drobne żółte plamki, będące miejscami wkłuć owada. Latem pędy pokrywają się lepkim, białym puchem, pod którym ochojniki żerują i rozmnażają się.
Na świerkach możemy natomiast zaobserwować tzw. galasy, czyli owalne wyrośla o dł. do 12 mm, przypominające kształtem szyszki. Galasy występują na wierzchołkach tegorocznych pędów. Początkowo są jasnozielone, w potem przybierają barwę brunatną. Galasy dojrzewają od końca czerwca do sierpnia, po czym otwierają się i z ich wnętrza wychodzi kolejne stadium rozwojowe mszyc - tzw. nimfy. Nimfy przekształcają się w formy uskrzydlone i przelatują na modrzewie.
Metody zwalczania: Unikajmy sadzenia świerków wśród modrzewi. Wiosną, przed ruszeniem wegetacji przeprowadzamy oprysk preparatem Promanal 60 EC. W czasie sezonu wegetacyjnego formy żerujące pod białym lepkim nalotem zniszczymy opryskując preparatami Mospilan 20 SP lub Confidor 200 SL. Galasy znalezione na świerkach trzeba usuwać i palić (trzeba je usunąć zanim dojrzeją i uwolnią się z nich nimfy). Jeżeli nie jesteśmy w stanie usunąć wszystkich galasów, świerki podlewamy preparatem Confidor 200 SL. Zostanie on pobrany przez roślinę z gleby i rozprowadzony wraz z sokami roślinnymi do wnętrza galasów.

Objawy: Wiązy są żywicielami pierwotnymi tej mszycy. Z jaj zimujących w szczelinach kory pni wiązów, wiosną wylęgają się larwy. Pod osłoną kłaczkowatej, niebieskawej lub białawej wydzieliny woskowej żerują na dolnej stronie liści, powodując ich zwijanie się. Pozwijane liście grubieją i przebarwiają się na żółto. W czerwcu i lipcu pojawiają się formy uskrzydlone, które przelatują na wtórnych żywicieli - porzeczki i agrest. Na korzeniach zaatakowanych porzeczek i agrestów formują się kolonie mszyc osłonięte białą wydzieliną woskową. Powodują one osłabienie wzrostu krzewów. Na jesieni mszyce wracają na wiązy i na nich składają jaja.
Zwalczanie: Unikamy sadzenia wiązów w pobliżu uprawy porzeczki i agrestu. J

Bawełnica wiązowo-gruszowa
Objawy: Podobnie jak w przypadku bawełnicy wiązowo-porzeczkowej, wiązy są żywicielem pierwotnym (szczególnie odmiana 'Wredei'). Jaja mszyc zimują w korze wiązów. Od połowy kwietnia, w okresie rozwijania się pierwszych liści, wylęgają się larwy. W wyniku ich żerowania na liściach wiązów pojawiają się pojedyncze, duże (o średnicy 25 do 50 mm), workowate narośla, początkowo zielonożółte, później żółtobrązowe. W drugiej połowie czerwca szkodnik przelatuje na grusze. Zasiedla ich korzenie, gdzie wydaje kilka pokoleń i zimuje. We wrześniu następnego roku ponownie przelatuje na wiązy i w ich korze składa jaja.
Zwalczanie: Unikamy sadzenia wiązów 'Wredei' w sąsiedztwie sadów z gruszami.

Bawełnica topolowo-marchwiana
Objawy: Mszyca ta rozwija się wiosną na topolach. W wyniku żerowania larw na liściach topoli powstają gruszkowate, czerwonawe wyrośla. Od czerwca uskrzydlone osobniki przelatują na grządki z marchwią. Szkodnik też żeruje na korzeniach marchwi, wysysając z nich soki. Następuje zahamowanie wzrostu marchwi i spadek plonu. Na korzeniach marchwi możemy zaobserwować mączysty nalot. Największa szkodliwość bawełnicy przypada na sierpień i wrzesień, kiedy przyrost masy korzeni jest największy. Jesienią, we wrześniu lub w październiku, pojawiają się uskrzydlone osobniki, które przelatują z powrotem na topole i pod ich korą składają jaja. W postaci jaj szkodnik zimuje i wiosną ponownie rozwija się na topolach.
Zwalczanie: Nie należy uprawiać marchwi w pobliżu skupisk topoli (szkodnik potrafi przemieścić się na odległość do około 1 km). Po zauważeniu objawów żerowania bawełnicy na marchwi należy przyspieszyć zbiór, aby zebrać marchew zanim bawełnica wyrządzi poważne szkody.
Zapobiegawczo pomaga też uprawianie w sąsiedztwie marchwi roślin odstraszających mszyce - mięty pieprzowej, czosnku i anyżu.

Artykuł ten oczywiście nie wyczerpuje tematu chorób i szkodników, które wykorzystują złe sąsiedztwo roślin. I tak np. z częściej pojawiających się szkodników warzyw można wymienić jeszcze mszycę głogowo-marchwianą czy bawełnicę topolowo-sałatową. Po bliższym zapoznaniu się z tematem, okazuje się że tego typu zagrożeń, atakujących pary roślin jest znacznie więcej. Nie sposób jednak wymienić wszystkich na stronach naszego poradnika. Mam nadzieję, że wymieniliśmy te najważniejsze i wielu czytelnikom artykuł ten pomoże. Zachęcam do samodzielnego poszukiwania wiedzy w tym zakresie i wykorzystywania jej w uprawach na działce oraz unikania złego sąsiedztwa roślin.
Pobrano z:  http://poradnikogrodniczy.pl